Τα νέο-εθνικιστικά κινήματα παίρνουν κεφάλι σε όλη την Ευρώπη, ως οι κύριοι πλέον εκφραστές των θυμάτων της παγκοσμιοποίησης, εξέλιξη για την οποία η άθλια σημερινή «Αριστερά» που δεν παλεύει για την Εθνική και Οικονομική Κυριαρχία, αλλά έχει γίνει νεροκουβαλητής της παγκοσμιοποίησης, έχει σχεδόν την πλήρη ευθύνη. Είναι όμως χρήσιμο να δούμε τις κρίσιμες διαφορές και συγγένειες, από τη μία, των νέο-εθνικιστικών κινημάτων και, από την άλλη, των παλιών εθνικιστικών κινημάτων. Θα διαπιστώσουμε ότι ο νέο-εθνικισμός αφορά ένα πολύ διαφορετικό κίνημα, το οποίο έχει βασικά αμυντικό, αλλά και έντονα ταξικό χαρακτήρα, σε σχέση με τον παλιό, σαφώς επιθετικό και «αταξικό», εθνικισμό. Το παρακάτω κομμάτι είναι μέρος αναλυτικού άρθρου του Τάκη Φωτόπουλου που δημοσιεύτηκε στο Global Research και στο The International Journal of Inclusive Democracy, στο οποίο μπορεί να ανατρέξει ο αναγνώστης για ολοκληρωμένη πληροφόρηση.
Σήμερα η εργατική τάξη –οι παραδοσιακοί υποστηρικτές της Αριστεράς– εγκαταλείπουν μαζικά την Αριστερά και κατευθύνονται προς τα νεο-εθνικιστικά κόμματα: από τη Βρετανία και τη Γαλλία στην Αυστρία. Πώς λοιπόν μπορούμε να εξηγήσουμε αυτά τα φαινομενικά ανεξήγητα φαινόμενα;
Εθνικισμός έναντι Νεο-εθνικισμού
Όπως προσπαθήσαμε να δείξουμε στο παρελθόν[1], η εμφάνιση του σύγχρονου έθνους-κράτους κατά τον 17ο -18ο αιώνα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του συστήματος της οικονομίας της αγοράς και αντίστροφα. Ωστόσο, ενώ η «εθνικοποίηση» της αγοράς ήταν αναγκαία για την ανάπτυξη του «συστήματος της αγοράς» μέσα από τις αγορές του παρελθόντος, όταν το κεφάλαιο διεθνοποιήθηκε και ως εκ τούτου, διεθνοποιήθηκε το ίδιο το σύστημα της αγοράς, το έθνος-κράτος κατέστη εμπόδιο για την περαιτέρω «πρόοδο» του συστήματος της αγοράς. Με αυτό τον τρόπο αναδύθηκε η Νέα Διεθνής Τάξη (ΝΔΤ), η οποία περιελάμβανε μια ριζική αναδιάρθρωση, όχι μόνο της οικονομίας, με την άνοδο των υπερεθνικών επιχειρήσεων, αλλά και της πολιτείας, με τη σημερινή σταδιακή κατάργηση των εθνών-κρατών και της εθνικής κυριαρχίας.
Αναπόφευκτα, η σταδιακή κατάργηση του έθνους-κράτους και της εθνικής κυριαρχίας οδήγησε στην άνθηση των νεο-εθνικισμού, ως ένα κίνημα για την αυτοδιάθεση. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή έγινε αναπόφευκτη μόνο επειδή η εναλλακτική μορφή κοινωνικής οργάνωσης, ο συνομοσπονδισμός, ο οποίος ήταν ζωντανός ακόμη και μέχρι την εποχή της Παρισινής Κομμούνας, εν τω μεταξύ εξαφανίστηκε.
Με άλλα λόγια, η ανάγκη των λαών για αυτό-καθορισμό, στην ΝΔΤ, δεν είχε άλλη διέξοδο, παρά την προσφυγή στο έθνος-κράτος, καθώς, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ο κόσμος κυριαρχούνταν από έθνη-κράτη, εντός των οποίων οι κοινότητες μπορούσαν να εκφραστούν μέσα από έναν κοινό πολιτισμό, τη γλώσσα, τα έθιμα κλπ. Το έθνος-κράτος έγινε και πάλι ένα μέσο αυτό-προσδιορισμού, όπως συνηθιζόταν να είναι κατά τον 20ο αιώνα για τους λαούς υπό αποικιακό καθεστώς, που αγωνίζονταν για την εθνική τους απελευθέρωση. Ο εθνικός πολιτισμός έρχεται φυσικά σε ξεκάθαρη αντίθεση με την παγκοσμιοποιητική κουλτούρα, όπως αυτή που επιβάλλεται σήμερα «από τα πάνω» από τη Υπερεθνική ελίτ και τις «εθνικές» ελίτ. Αυτός ο παγκοσμιοποιητικός πολιτισμός βασίζεται στην ιδεολογία της μεταμοντέρνας πολυπολιτισμικότητας, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.λπ., η οποία στην πραγματικότητα είναι μια επέκταση της κλασσικής φιλελεύθερης ιδεολογίας, προσαρμοσμένη στην ΝΔΤ. Στην πραγματικότητα, η υπερεθνική ελίτ ξεκίνησε πολλούς εγκληματικούς πολέμους κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια περίπου για να «προστατεύσει» τα ανθρώπινα δικαιώματα (Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη και τη Συρία έμμεσα). Πόλεμοι που έχουν οδηγήσει σε εκατομμύρια θανάτους και μαζικές εκτοπίσεις πληθυσμών. Συνεπώς, δεν είναι τυχαίο ότι παγκοσμιοποιητές ιδεολόγοι χαρακτηρίζουν τη σημερινή άνθηση αυτού που εμείς ονομάζουμε νεο-εθνικισμός, ως την άνοδο του «illiberalism» («α-φιλελευθερισμού). [2]
Επομένως, είναι σαφές ότι πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ παλαιού (ή κλασικού) εθνικισμού και του νέου φαινομένου του νεο-εθνικισμού. Σύμφωνα με την ανάλυση μας, οι κύριες διαφορές μεταξύ τους έχουν ως εξής:
α) Ο εθνικισμός αναπτύχθηκε στην εποχή των εθνών-κρατών, ως κίνημα για την ένωση κοινοτήτων με κοινή ιστορία, πολιτισμό και συνήθως τη γλώσσα, κάτω από την κοινή στέγη των εθνών-κρατών που αναδύονταν εκείνη τη χρονική στιγμή, αλλά ακόμη και στον 20ο αιώνα, όταν εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα ενάντια στις αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες πολεμούσαν για τα δικά τους έθνη-κράτη. Από την άλλη πλευρά, ο νεο-εθνικισμός αναπτύχθηκε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, με στόχο την προστασία της εθνικής κυριαρχίας των εθνών που ήταν υπό εξαφάνιση, λόγω της ένταξης των χωρών τους στην ΝΔΤ.
β) Η έμφαση του εθνικισμού ήταν στο έθνος-κράτος (ή την προσδοκία για ένα τέτοιο), ενώ η έμφαση του νέο-εθνικισμού δεν είναι τόσο στο έθνος, αλλά περισσότερο στην κυριαρχία στο οικονομικό αλλά και στο πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο, η οποία έχει καταργηθεί μέσα στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης.
γ) Σε αντίθεση με τον παλιό εθνικισμό, ο νεο-εθνικισμός απαιτεί, επίσης, εκείνο που στο παρελθόν ήταν ουσιαστικό μέρος της ατζέντας της Αριστεράς, όπως η απαίτηση για μεγαλύτερη ισότητα (μέσα στο έθνος-κράτος και μεταξύ των εθνών-κρατών), το αίτημα για την ελαχιστοποίηση του δύναμης των ελίτ, ακόμα και αιτήματα κατά των πολέμων.
Φυσικά, δεδομένης της καταγωγής πολλών νεο-εθνικιστικών κομμάτων και των υποστηρικτών τους, στοιχεία της παλιάς εθνικιστικής ιδεολογίας μπορεί να τα διαπερνούν, όπως ισλαμοβοφικές και στείρες αντι-μεταναστευτικές τάσεις, οι οποίες δίνουν τη δικαιολογία στις ελίτ να απορρίπτουν όλα αυτά τα κινήματα ως «ακροδεξιά». Ωστόσο, αυτά τα αιτήματα δεν είναι καθόλου ανάμεσα στους κύριους λόγους για τους οποίους φουντώνουν αυτά τα κινήματα. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν, όπως μπορεί εύκολα να αποδειχθεί, το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα είναι επίσης αναπόσπαστο μέρος της παγκοσμιοποίησης και των «4 ελευθεριών» (κεφαλαίων, εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών) που κηρύττει η παγκοσμιοποιητική ιδεολογία.
[1] Περιεκτική Δημοκρατία – 10 Χρόνια Μετά, Κεφάλαιο 1
[2] Tony Barber, “Illiberalism takes root in Europe’s fertile centre”, Financial Times (13/5/2016)
