Σχόλιο: Μεταφράζουμε το παρακάτω άρθρο από τους αγγλικούς The Times με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα για απόσυρση κεφαλαίων από την Κίνα. Ο αρθρογράφος είναι συστημικός οικονομικός συντάκτης σε μια από τις ναυαρχίδες της υπερεθνικής ελίτ, και εξηγεί όχι μόνο γιατί το περίφημο κινεζικό οικονομικό θαύμα κάθε άλλο πάρα … θαύμα είναι, αλλά και την γενικευμένη απάτη των στατιστικών του διεθνούς εμπορίου. Και γι’ αυτό τον δεύτερο λόγο κυρίως το δημοσιεύουμε.

Όλα λοιπόν τα βλακώδη συμπεράσματα που ακούγονται από διάφορες πηγές σήμερα γι’ απόσυρση κεφαλαίων κ.λπ. από την Κίνα (που τα χρησιμοποιούν και «μαρξιστές της συμφοράς» για να δικαιολογήσουν το εξίσου βλακώδες συμπέρασμα ότι οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις δεν έχουν σήμερα… κίνητρα για επενδύσεις) βασίζονται σε στατιστικά στοιχεία των εθνών-κρατών, που στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι παραπλανητικά γιατί οι ροές κεφαλαίων και εμπορευμάτων δεν ελέγχονται ουσιαστικά από τα έθνη-κράτη, και οι υπερεθνικές/πολυεθνικές επιχειρήσεις μπορούν και κάνουν παρόμοιες ροές με τις θυγατρικές τους, που δεν φαίνονται στα εθνικά στατιστικά στοιχεία, τα οποία είναι επομένως ….της πλάκας. Επίκειται η δημοσίευση από το πόρταλ ενός πολύ σημαντικού άρθρου για την παγκοσμιοποίηση από την υπερναυαρχίδα της υπερεθνικής ελίτ, τους Financial Times, που τα εξηγεί όλα αυτά.

Είναι για λύπηση οι μαρξιστές της συμφοράς που προσπαθούν να κάνουν ανάλυση με βάση τα θεωρητικά εργαλεία του 19^ου αιώνα ενώ δεν έχουν πάρει χαμπάρι για το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, το οποίο έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό ώστε συστημικοί (πάλι) αναλυτές να μιλάνε πλέον για υπερπαγκοσμιοποίση (hyperglobalization).

Η Κίνα δεν μπορεί να παραμείνει απλά μια δοξασμένη αλυσίδα συναρμολόγησης

Η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου θα πρέπει να απεξαρτηθεί από επενδύσεις που τροφοδοτούνται από το χρέος και να φτιάξει εξυπνότερα προϊόντα.

Αν αναρωτιέστε γιατί η Κίνα φαίνεται να κινείται από κρίση σε κρίση, έχετε πιθανώς τουλάχιστον ένα μέρος της απάντησης στην τσέπη σας. Ανασύρετε το smartphone σας, αναποδογυρίστε το και δείτε που έχει παραχθεί. Υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα ότι η απάντηση είναι η Κίνα.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών, αυτές οι πανταχού παρούσες «made in China» ετικέτες έχουν τροφοδοτήσει έναν από τους μεγάλους μύθους της σύγχρονης οικονομίας. Παράλληλα με τις επίσημες στατιστικές εμπορίου, που απεικονίζουν την Κίνα ως τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο εξαγωγέα στον κόσμο, οδήγησαν στην αντίληψη ότι η χώρα ήταν ο μεγαλύτερος κατασκευαστής στον κόσμο.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, μάλλον δεν είναι τόσο απλή. Πάρτε σαν παράδειγμα το συγκεκριμένο smartphone. Ναι, μπορεί να έχει συναρμολογηθεί στην Κίνα, αλλά η πραγματική τεχνολογική μαγεία, όπως η οθόνη, ο επεξεργαστής, η μπαταρία και τα τσιπ αποθήκευσης, πιθανότατα έχουν φτιαχτεί αλλού. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη πριν από μερικά χρόνια έδειξε ότι μόνο το 5% της εμπορικής αξίας ενός iPhone ή ενός smartphone της Nokia οφειλόταν στην Κίνα. Το υπόλοιπο 95% προερχόταν από αμερικανικές, ευρωπαϊκές, κορεατικές και ιαπωνικές εταιρείες που τα σχεδίασαν και κατασκεύασαν το εσωτερικό τους.

Υπάρχουν τουλάχιστον τρία μαθήματα. Το πρώτο είναι ότι, χάρη στις λεγόμενες υπερεθνικές αλυσίδες μεταφοράς αξίας (global value chains), ο κόσμος είναι πιο αλληλένδετος από ποτέ. Σχεδόν κάθε ηλεκτρονική συσκευή ― και το ίδιο ισχύει για τα ρούχα, τα αεροπλάνα και τα αυτοκίνητα ― είναι προϊόν εργασίας πολλών διαφορετικών χωρών. Σήμερα, ένα εντυπωσιακό 80% των ακαθάριστων εξαγωγών σε όλο τον κόσμο στην πραγματικότητα λαμβάνει χώρα εντός και μεταξύ των επιχειρήσεων σε αυτές τις αλυσίδες. [Σ.Σ. Δηλαδή μεταξύ των μητρικών πολυεθνικών και των παραρτημάτων τους σε κάθε χώρα καθώς και μεταξύ διαφορετικών πολυεθνικών]

Δεύτερον, πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα επίσημα στοιχεία για το διεθνές εμπόριο με πολλή επιφύλαξη. Σε τελική ανάλυση, τα επίσημα στοιχεία εμπορίου ― αυτά που υπονοούν ότι οι εξαγωγές του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ έχουν καταρρεύσει ― απλά αποδίδουν ολόκληρη την αξία του τελικού προϊόντος στη χώρα που κάνει την τελική συναρμολόγηση του. Για παράδειγμα, το 2009 τα iPhones που εισήχθηκαν στην Αμερική αύξησαν το εμπορικό έλλειμμα με την Κίνα κατά $ 1.9 δις. Αν αυτά τα στοιχεία αναλυθούν, με βάση τον τόπο προέλευσης των «σπλάχνων» του τηλεφώνου, το έλλειμμα των ΗΠΑ προς την Κίνα αναφορικά με τα iPhones θα ήταν απλά $ 73.5 εκ. Το υπόλοιπο θα είχε κατανεμηθεί μεταξύ Ιαπωνίας, Κορέας, Γερμανίας και του υπόλοιπου κόσμου. Ακόμη και το διαβόητο «παχουλό» εμπορικό έλλειμμα της Βρετανίας αρχίζει να φαίνεται πιο «λεπτό» όταν κάνεις τις ανάλογες διορθώσεις σε αυτή τη στατιστική ψευδαίσθηση. Τα διάσημα Κινέζικα και γερμανικά πλεονάσματα φαίνονται λίγο μικρότερα.

Το τρίτο δίδαγμα είναι ότι το Κινεζικό οικονομικό θαύμα δεν ήταν ποτέ τόσο σταθερό όσο φαινόταν. Ναι, η ιλιγγιώδης οικονομική άνοδος της χώρας είναι πράγματι αξιοθαύμαστη, αλλά όχι τόσο αξιοσημείωτη όσο φαίνεται να υπονοούντα πρωτοσέλιδα. Η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος κατασκευαστής εμπορευμάτων χαμηλού κόστους στον κόσμο, αλλά όσον αφορά τα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, ήταν το παγκόσμιο σημείο συναρμολόγησης και όχι το εργοστάσιο και το κέντρο σχεδιασμού.

Ναι, η Κίνα είναι πλέον η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, αλλά μόνο αν χρησιμοποιείτε έναν αρκετά δυσλειτουργικό δείκτη που ονομάζεται ισοτιμία αγοραστικής δύναμης. Υπολογίστε τα πάντα σε δολάρια και στην πραγματικότητα το κινεζικό κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα εξακολουθεί να είναι επτά φορές μικρότερο από αυτό του μέσου Αμερικάνου. Και ενώ επιφανειακά η οικονομία φαίνεται να διατήρησε τον ταχύ ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης της μετά την κρίση του 2008, το επέτυχε σε μεγάλο βαθμό δανειζόμενη με ένα ρυθμό που σπάνια έχουμε ξαναδεί στον αναπτυγμένο ή αναπτυσσόμενο κόσμο. Αντιμέτωποι με το παγκόσμιο οικονομικό χάος, οι τεχνοκράτες του Πεκίνου τράβηξαν τους αγαπημένους τους «μοχλούς» και ενθάρρυναν μια τεράστια επενδυτική κραιπάλη τροφοδοτούμενη από τον δανεισμό. Τα συνολικά επίπεδα χρέους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα έχουν περισσότερο ή λιγότερο διπλασιαστεί από την κρίση του 2008.

Τα προϊόντα αυτής της κραιπάλης περιελάμβαναν ένα δίκτυο μεταφορών παγκόσμιας κλάσης, μια υπεροχή τερατωδών εμπορικών κέντρων, μια οικιστική και κατασκευαστική φούσκα και, πρόσφατα, ένα χρηματιστηριακό κραχ. Αλλά η πραγματική ανησυχία δεν είναι τόσο το ύψος των χρημάτων που χάνονται στις κινεζικές μετοχές τους τελευταίους μήνες, αλλά η γενεσιουργός αιτία. Αυτές οι στρατηγικές εκτάκτου ανάγκης ενδέχεται να παρακωλύσουν την ανάπτυξη της χώρας ― και τις πιθανότητες της να ξεφύγει από αυτό το χάλι.

Αν η Κίνα πρόκειται να εκπληρώσει την υπόσχεσή της και να αναδυθεί ως μια σταθερή, ανεπτυγμένη οικονομία, χρειάζεται, επίσης, να … αναπτυχθεί. Αυτό σημαίνει να κατασκευάζει τα ακριβά «σπλάχνα» των smartphones και όχι να τα συναρμολόγει. Αυτό σημαίνει τη δημιουργία ενός λειτουργικού, προηγμένου τομέα υπηρεσιών. Πάνω απ’ όλα, αυτό σημαίνει ενθάρρυνση των ανθρώπων της να ξοδεύουν. Στις δυτικές οικονομίες οι δαπάνες των νοικοκυριών αντιπροσωπεύουν περισσότερο από τα δύο τρίτα των δαπανών. Στην Κίνα, το ποσοστό είναι περίπου το ένα τρίτο.

Η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών σημαίνει μετατόπιση ενός μέρους από το εθνικό εισόδημα της χώρας από τις επενδύσεις προς τις τσέπες των νοικοκυριών. Η παγίδα είναι ότι πλουσιότεροι πολίτες ενδέχεται να απαιτήσουν κάποιο είδος δημοκρατικής εκπροσώπησης. Αλλά όσο περισσότερο η χώρα στηρίζεται στις επενδύσεις που τροφοδοτούνται από το χρέος, όπως σήμερα, τόσο πιο πιθανό είναι να αντιμετωπίσει μελλοντικές κρίσεις, και τόσο περισσότερο θα μοιάζει με την Ιαπωνία. [Σ.Σ. Αναπτυξιακό μοντέλο που στηρίζεται σε χρηματοδοτούμενες με χρέη επενδύσεις ]

Υπάρχουν ωστόσο ελπιδοφόρες ενδείξεις. Τα Κινεζικά βιομηχανικά αγαθά με αργούς ρυθμούς γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα. Το 2000 οι εταιρείες της αντιπροσώπευαν περίπου το 2,5% της προστιθέμενης αξίας που δημιουργείται παγκοσμίως. Σήμερα ο αριθμός αυτός είναι πιο κοντά στο 8%, δεν απέχει πολύ μακριά από το 10% των ΗΠΑ. Το ποσοστό των κινεζικών προϊόντων που απλά συναρμολογούνται από ξένα εξαρτήματα έπεσε από το 56% του συνολικού εμπορίου πριν μια δεκαετία στο 35% πρόσφατα.

Ο πιο ενδιαφέρων νέος κατασκευαστής smartphone, η OnePlus, είναι πραγματικά κινέζικη. Και όταν το τελευταία iPhone παρουσιάστηκε αυτή την εβδομάδα, περιλάμβανε μια μπαταρία που κατασκευάζεται στην Κίνα αντί της Ταϊβάν.

Κανείς δεν θα το παρατηρήσει, αλλά αυτό είναι ακριβώς το νόημα. Κάτω από την επιφάνεια, η παγκόσμια οικονομία αλλάζει. Το ερώτημα είναι κατά πόσον η Κίνα αλλάζει αρκετά γρήγορα ώστε να αποφύγει ακόμη περισσότερο χάος.

ΠΗΓΗ: Ed Conway, “China can’t just be a glorified assembly line”, The Times, 08.09.2015